Zwichnięcia u psów

Zwichnięcia u psów

O zwichnięciu mówimy w przypadku przemieszczenia kości, które powoduje utratę styczności ich powierzchni stawowych. Stan ten może mieć tło genetyczne lub pourazowe.

W pierwszym przypadku najczęściej mamy do czynienia ze zwichnięciem rzepki (niewielka kość, która razem z kością udową i piszczelową tworzy staw kolanowy), a predysponowane są… do tego psy ras małych i miniaturowych (takie jak yorkshire terrier, pudel mały i miniaturowy, chihuahua, papillon, pekińczyk, pinczer miniaturowy, jamnik, buldożer francuski, king charles spaniel, chow-chow czy shar-pei), choć zdarzają się też przypadki wśród młodych psów dużych ras (bokser, labrador, golden retriever, dog niemiecki czy rottweiler).

W przypadku zwichnięć pourazowych (powypadkowych) mogą… one dotyczyć wielu stawów (np. biodrowego, łokciowego, kolanowego). Zwichnięcie rzepki może występować również jako następstwo urazu, ale różni się objawami od tego na tle dziedzicznym (nazywanego nawykowym zwichnięciem rzepki). Jest ono zazwyczaj jednostronne i ujawnia się od razu silną kulawizną wysokiego stopnia, w przeciwieństwie do formy wrodzonej charakteryzującej się obustronnością oraz występowaniem kulawizn o różnym stopniu nasilenia (wyróżniamy cztery stopnie zaawansowania).

Dzięki rzepce staw kolanowy może prawidłowo funkcjonować. Ta mała kość przenosi ogromną siłę powstającą w czasie pracy mięśni uda na dalszy odcinek kończyny miednicznej. Podczas ruchów zginania i prostowania tego stawu rzepka porusza się po linii prostej w górę i w dół (dzięki bloczkowi kości udowej, tworzącemu „rynienkę” dla poruszającej się w nim rzepki). Przy wadach genetycznych wypada ona albo na stronę przyśrodkową stawu kolanowego (co zdarza się głównie wśród małych ras) albo na stronę boczną (głównie psy ras dużych), uniemożliwiając zwierzęciu prawidłowy ruch.

Zależnie od tego, jak bardzo proces jest zaawansowany, zwichnięcia pojawiają się bardzo rzadko (kilka razy do roku) aż do bardzo częstego występowania (kilka razy dziennie). Charakterystycznym objawem jest nagła, krótkotrwała kulawizna pojawiająca się podczas ruchu. Pies zapiszczy (ostry ból), pobiega przez chwilę z jedną tylną nogą w górze, po czym po kilku sekundach (minutach) następuje powrót rzepki na właściwe miejsce i zwierzę bez żadnych oznak bólu może znów poruszać się normalnie.

Częstotliwość występowania takich incydentów zależy od stopnia rozwoju choroby, aktywności zwierzęcia oraz odpowiedniej protekcji stawów (podawania preparatów chroniących chrząstkę stawową…). Należy dodać, że problem jest często bagatelizowany lub po prostu nie dostrzegany przez właścicieli, którzy tłumaczą te sytuacje chwilową niedyspozycją… psa (nadepnął na kamyk, źle postawił nogę, złapał go skurcz mięśni), jako że przez pozostałą część czasu pies porusza się normalnie, bez kulawizny i oznak bólu. Zazwyczaj następstwem tego s ą już zmiany patologiczne stawu kolanowego, których korygowanie jest później skomplikowane. Dlatego, jeśli stwierdza się objawy kulawizny, badanie w kierunku zwichnięcia rzepki powinno się przeprowadzić możliwie jak najwcześniej, już u 5-6 tygodniowych szczeniąt. Polega ono na dokładnym zbadaniu psa w trakcie prowadzenia oraz na zwierzęciu leżącym i stojącym, a w razie wątpliwości podeprzeć się badaniem RTG. Na podstawie badania ortopedycznego możemy podzielić to schorzenie na cztery typy zaawansowania:

• stopień I – poruszanie jest prawidłowe z bardzo rzadko występującą kulawizną, a zaburzenie wykrywane jest często przypadkowo podczas badania w kierunku kulawizny o innym podłożu,

• stopień II – palce kończyn miednicznych skierowane są… do środka, a zwierzę podczas poruszania się unika prostowania stawów kolanowych,

• stopień III – przy zwichnięciu jednostronnym pies nie obarcza kończyny, a przy obustronnym porusz się krótkimi krokami na ugiętych kolanach („chodzi w kucki”),

• stopień IV – zwierzę porusza się jak w stopniu III, szczenięta 3-6 miesięczne podskakują… lub obciążają jedynie przednie kończyny.

Nie należy dopuścić do szybkiego rozwoju choroby. W III i IV stopniu zaawansowania jedynym ratunkiem dla psa jest zabieg chirurgiczny polegający na plastyce stawu kolanowego (rozwiązanie radykalne, nieprzyjemne dla psa i bardzo kosztowne). Zwierzęta ze zwichnięciem I i II stopnia mogą… być poddane leczeniu nieoperacyjnemu, które polega na podawaniu przede wszystkim preparatów chroniących stawy (środki zawierające naturalne składniki chrząstek stawowych -takie jak glukozamina, kwas hialuronowy (HA) i chondroityna), a w miarę potrzeby środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.

Jest to rozwiązanie znacznie korzystniejsze zarówno dla samego zwierzęcia jak i portfela właścicieli. Trzy wymienione wyżej substancje (glukozamina, kwas hialuronowy (HA) i chondroityna) zwane są… glukozaminoglukanami (GAG) i odpowiadają za nadawanie chrząstce elastyczności. Zdrowa chrząstka dzięki swej sprężystości absorbuje urazy oddziałujące na powierzchnie stawowe i chroni kości przed uszkodzeniem - działa jak amortyzator.

Psy z predyspozycjami do występowania chorób układu ruchowego mogą… mieć niewystarczającą produkcją GAG (następującą w komórkach zdrowych chrząstek), co odbija się na prawidłowym funkcjonowaniu stawów i prowadzi do powstawania zmian zwyrodnieniowych. Dlatego u tych zwierząt tak ważna jest suplementacja diety preparatami zawierającymi GAG.

Kwas hialuronowy (HA) odpowiada za lepkość płynu maziowego tworzącego film ochronny pomiędzy powierzchniami stawowymi. Glukozamina stosowana samodzielnie chroni chrząstki zdrowe zapobiegając wystąpieniu zmian zwyrodnieniowych stawów, natomiast stosowana razem z chondroityną zmniejsza skutki tych zmian. Kwas hialuronowy (HA) ze względu na swoje silne (ale całkowicie bezpieczne) działanie podawany psom z widocznymi trudnościami w poruszaniu się, powoduje zauważalną poprawę w komforcie życia zwierzęcia i radość z odzyskanej sprawności ruchowej.

Kliniczne efekty działania preparatów zawierających GAG to przede wszystkim poprawa ruchomości stawów, zmniejszenie kulawizny i co jest bardzo istotne, obniżenie lub całkowite zaprzestanie podawania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. GAG jako naturalne składniki chrząstek stawowych, w przeciwieństwie do leków, nie posiadają efektu toksycznego, dlatego też mogą… być stosowane przez długi okres czasu, oczywiście pod kontrolą lekarza weterynarii.

Lek. wet. Ewelina Samoraj

Piśmiennictwo:

1. „Praktyka kliniczna: PSY” Niemand H., Suter P. Galaktyka 2003

2. „Dlaczego mój pies kuleje?” Aleksiewicz R., Adamiak Z., Nowak M. Galaktyka 2005